Wiejscy artyści a przedstawiciele polskiej kultury i sztuki ludowej

(...) Udział sekretarza generalnego IOV Alexandra Veigla w XIX Festiwalu Kapel i Śpiewaków Lu­dowych był momentem przeło­mowym w rozwoju dalszych kon­taktów Sekretariatu Generalnego IOV z pracownikami kultury Lubelszczyzny zgrupowanymi wo­kół idei Festiwalu w Kazimierzu. Przegląd zespołów folklorystycznych oraz twórców indywidual­nych, rozmowy z uczestnikami Festiwalu i jego organizatorami oraz jurorami, udział w impre­zach towarzyszących Festiwalowi (seminarium folklorystyczne, tar­gi sztuki ludowej) przekonały A. Veigla o dużej oryginalności i du­żym bogactwie polskiej kultury ludowej, a co szczególnie okazało się ważne - o zachowaniu i pielęg­nowaniu jej treści i formy w natu­ralnym, autentycznym kształcie.
Te bowiem cechy kultury i sztuki ludowej są przez IOV szczególnie wysoko cenione, a małe autenty­czne zespoły folklorystyczne i in­dywidualni twórcy ludowi są przedmiotem szczególnego zainte­resowania i troski IOV. Pobyt A. Veigla na Festiwalu w Kazimierzu w czerwcu 1985 r. rozpoczął szerszą współpracę między IOV a przedstawicielami polskiej kultury i sztuki ludowej. Rozszerzona została wymiana polskich zespołów folklorystycz­nych z Austrią i krajami Europy Zachodniej. Wzrosła liczba zes­połów folklorystycznych z krajów zachodnich prezentujących swoją kulturę ludową w Polsce. W osta­tnich latach Festiwal w Kazimie­rzu gościł zespoły folklorystyczne z Austrii a ostatnio także z Ukra­iny i Litwy. W wyniku rozwijają­cych się kontaktów wzrastała w Polsce liczba indywidualnych i zbiorowych członów IOV.
Organi­zatorzy Festiwalu w Kazimierzu zostali zaproszeni do udziału w Światowym Festiwalu Folklorysty­cznym w Krems (Austria - sier­pień 1985). Z inicjatywy A. Veigla członkowie IOV w Polsce, któ­rych liczba w 1986 r. wzrosła do kilkudziesięciu, podjęli próbę two­rzenia Polskiej Sekcji IOV.
(fragm artykułu Mieczysława Marczuka, Polska Sekcja Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej i jej związki z Festiwalem Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą
z "Twórczości Ludowej" nr 3-4/1992)

Festiwalowe nagrody rzeczowe 1973

To były żniwa! Laureaci głównych nagród (nie było wtedy Baszt jeszcze, wprowadzono je w 1976) oprócz gratyfikacji finansowej (wedle hasła nowoczesność w domu i zagrodzie) otrzymywali cywilizacyjne dobrodziejstwa w postaci nagród  rzeczowych. Pozostali laureaci również wchodzili masowo w posiadanie przedmiotów cud-techniki, będących wtedy przedmiotami silnego pożądania. Która kobieta nie chciała suszyć włosów suszarką elektryczną zamiast chodzić cały wieczór z mokrą głową zawiniętą w ręcznik? A jeśli suszarka dostała się babci, ta cieszyła się radością swojej córki czy wnuczki. Najważniejsze jednak były te cuda, które zapewniały stały kontakt z szerokim światem i z modną muzyką czyli radioodbiorniki, magnetofony, adaptery. Za to najmłodszy uczestnik - Romuald Jędraszak z Wielkopolski - dostał materac. Nie jest napisane jaki, ale zapewne dmuchany skoro dudziarz, no i jeździło się już wtedy przecież pod namiot.

Śpiewacy i instrumentaliści:
Walentyna Pakuła z Poniatowej/Józef Broda z Koniakowa - I nagroda - 1 tysiąc zł i magnetofon
Joanna Rachańska z Łubczy/Władysław Obrochta z Zakopanego - II nagroda - 750 zł i radio "Alina"
Zofia Skupień z Zakopanego/Florian Walkosz z Zakopanego - III nagroda - 500 zł i adapter

Jurorzy Festiwalu - lata 1970-te

III Festiwal 1970:

• mgr Włodzimierz Dębski - muzykolog, dyr. średniej szkoły muzycznej w Lublinie
• red. Marian Domański - muzykolog, Redakcja Muzyczna PR w Warszawie
• red. Bogdan Jankowski - muzykolog, Redakcja Muzyczna PR w Warszawie
• mgr Włodzimierz Sandecki - dyr. Departamentu MKiS
• mgr Jadwiga Sobieska - Instytut Sztuki PAN
• dr Jan Stęszewski - Związek Kompozytorów, Instytut Sztuki PAN
• red. Andrzej Wróblewski - muzykolog, "Życie Warszawy"
• Regina Załuska - Wydział Kultury PWRN w Lublinie

VII Festiwal 1973:

• mgr Jadwiga Sobieska 
• Regina Załuska
• dr Jan Stęszewski
• red. Marian Domański
• red. Bogdan Jankowski
• mgr Włodzimierz Dębski
• mgr Andrzej Wróblewski
• mgr Anna Szałaśna - Instytut Sztuki PAN
• mgr Anna Stawowska - Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury

VIII Festiwal 1974:

• mgr Jadwiga Sobieska 
• dr Jan Stęszewski
• red. Marian Domański
• mgr Włodzimierz Dębski
• mgr Andrzej Wróblewski
• mgr Anna Stawowska
• red Jerzy Kołaczkowski - Redakcja Muzyki Ludowej i Chóralnej Polskiego Radia
• red. Władysław Byszewski - Redakcja Polskiego Radia - Katowice
• mgr Grażyna Leszczyńska - sekretarz, Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie

IX Festiwal 1975

• dr Jan Stęszewski
• red. Marian Domański
• red. Jerzy Kołaczkowski
• red. Władysław Byszewski
• mgr Włodzimierz Dębski
• mgr Andrzej Wróblewski
• mgr Anna Stawowska
• mgr Maryla Grybel-Meksuła - Zarząd Główny STL
• Bogdan Grzegorzewski - Muzeum Narodowe w Warszawie
• Zbigniew Ciechoń - Związek Kompozytorów Polskich, Warszawa
• mgr Alicja Lejcyk-Kamińska - Wydział Kultury i Sztuki UW w Lublinie

X Festiwal 1976:

• mgr Jadwiga Sobieska 
• dr Jan Stęszewski
• red. Marian Domański
• mgr Włodzimierz Dębski
• mgr Andrzej Wróblewski
• mgr Anna Stawowska
• red. Władysław Byszewski
• red. Jerzy Kołaczkowski
• mgr Anna Szałaśna
• mgr Grażyna Leszczyńska
• prof. dr Józef Burszta - Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
• mgr Bohdan M. Jankowski - Polskie Nagrania
• prof. dr Roman Reinfuss - PIS PAN Kraków
• red. Stefan Wilusz - Telewizja Polska

XIII Festiwal 1979

• mgr Jadwiga Sobieska
• red. Marian Domański
• doc. dr Jan Stęszewski
• mgr Włodzimierz Dębski
• mgr Andrzej Wróblewski
• mgr Anna Stawowska
• red. Władysław Byszewski
• prof. dr Józef Burszta
• mgr Anna Szałaśna
• mgr Aleksandra Bogucka - Kraków
• dr Bogusław Linette - Poznań

Informatory

     

Program I Festiwalu w 1968 i 1970.

Z archiwum Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie.

Piotr Dahlig

Festiwal w Kazimierzu był wzorotwórczy jeśli chodzi o performans indywidualny muzyków ludowych (np. cymbalistów).

Rozmowy 3 - Maria Baliszewska

Marian Domański był już jurorem jak ja przyjechałam i on był jurorem aktywnym. On tę Bosą Nóżkę wprowadził (jakiś 78 rok), sam prowadził zajęcia, zbierał wszystkie dzieci, które chciały się uczyć. Trzeba dodać, że Kazimierz wtedy był pełen ludzi. Na targ przyjeżdżali kolekcjonerzy, bo było co tam kolekcjonować, powstawały piękne kolekcje. Ludzie przyjeżdżali też po prostu na imprezę, dużo się działo na ulicy, była druga scena nad Wisłą, tam TV nagrywała, równolegle była Bosa Nóżka na Małym Rynku, potem jak przeniósł się Festiwal na Mały Rynek, to z kolei na Dużym bywały takie spontaniczne koncerty kapel, dzisiaj też są, ale więcej działo się w mieście, a dlaczego? Bo miasto chciało mieć ten Festiwal, a w latach 80-tych miasto zaczęło walczyć z Festiwalem.

Ikony Festiwalu - Ignacy Bednarz z Podhorców

Kazimierz 1978, Ignacy zdobył wtedy I nagrodę w konkursie. Foto z archiwum Festiwalu.

Ikony Festiwalu - Anna Malec

Śpiewaczka w Kazimierzu - ostatni jej udział w festiwalu, 1983, razem z nią wnuk Zbigniew Nowak. Foto z archiwum domowego Władysławy Kubiny - córki śpiewaczki.

Rozmowy 2 - Jerzy Bartmiński

Po wydaniu mojej książki o języku folkloru, która wyszła w Ossolineum w 73 roku to chyba Janek Stęszewski wymyślił, żeby do jury w Kazimierzu, w którym są sami muzykolodzy dołączyć jakiegoś tekstologa. Ja kocham muzykę, ale nie jestem jej znawcą, nie praktykuję jej. Z oporami do tego podchodziłem, bo wiedziałem, że na estradzie można tylko cząstkę pokazać tego fenomenu jakim jest folklor, ale zaproszenie przyjąłem. Miałem ten dystans, zachowuję go zresztą do dzisiaj, ale w pewnym momencie ten festiwal mnie przekonał do swojej racji istnienia. Tak, ta forma prezentowania cząstki tradycji, głównie muzycznej, ale też częściowo słownej, pomaga ją ocalać, a warto ją ocalać.

Rozmowy 1 - Maria Baliszewska

To była ważna rola festiwalu, że tu można ten ślad po sobie zostawić, że ta moja muzyka będzie kiedyś, że ktoś jej będzie słuchał. I jak my pytaliśmy prosząc o więcej (z kapelami to raczej nie było problemu, miały duży repertuar), to wyciągali z rękawa kolejne utwory i byli szczęśliwi, mało tego, nikt nigdy nie pytał o pieniądze, nie pamiętam, żeby choć raz. Czyli ta świadomość była duża. Związek Kazimierza z radiem jest wielki, także ten społeczny.